Miti i metamorfozës në novelën “Kërcimtarja e Dukagjinit” të Ernest Koliqit.
Në novelën “Kërcimtarja e Dukagjinit” zana është në petkun e një personazhi, personazhit të Lules. Lulja megjithëse është një vajzë shumë e bukur është edhe shumë e ngathët.
“Paska qenë dikur në Dukagjin një vajzë mrekullisht e hijshme. Për në dhe tonë asokohe mund të thuhej se nuk kishte m’u gjetën nji tjetër ma e bukur. Hijeshia e fytyrës dhe përsosja e të gjithë pjesëve të trupit, lente për një copë herë pa mend para saj këdo që e shiftë së pari, kryet, krye perëndeshe, duert, duer zanash, këmbët aq të vogla e të lehta sa me t’u ba se he he po qasin fletë e po e çojnë fluturimin n’ajri. Me dy fjalë nji kryevepër natyre.
Por…
Kapriçot e nanës natyrë janë vërtetë të çuditshme. Vasha ma e bukur e dheut tonë ishte e ngathët, e trashë, turulluqe.”
Në sajë të zanës Lulja është:
- E drejtë si curril uji gufues
- E lakueshme si geni i njomë
- E shpejtë si hije reje
- E dridhshme si dritë në krue
Pra, uji – sythi, tokë; hije reje – dritë, qiell
Prej zanës Lulja është krijesë e qiellit dhe e tokës, vetë njerëzit që e shikojnë të kërcejë e cilësojnë kështu:
- zanë me flatra
- hyjneshë kërcimi
- dritë hane në prure
- fllad fluturues
- lule n’erë
- flutura e shqypnis
Në këtë novelë përshkrimi i zanës nis nga këmba sepse këmbët janë objekt kryesor i kërcimit. Nëpërmjet zanës Lulja arrin harmoni mes sjelljes e bukurisë. Kemi transformimin e Lules nga e ngathët në të shkathët.
Kërcimi i saj përcaktohet kështu:
- i freskët si liria e maleve
- i lehtë si kind flamuri që valon
- i egër si fluturim i shqipeve
- i përmallshëm si rrugë e harrueme
Kemi atmosferën e kremtimit të një prej fitoreve të Skëndërbeut. Ishin mbledhur e gjithë parija e Shqipërisë dhe përfaqësues nga Venediku, Raguza, Spanja. Aty u zhvillua një konkurs kërcimi ku morën pjesë: një sllave, një tyrinë dhe kërcimtarja e Dukagjinit (Lulja). Të gjithë të pranishmit u mahnitën nga kërcimi i kësaj të fundit dhe ishte ajo që e fitoi garën dhe çmimin.
Flamuri për të cilin bëhet fjalë është flamuri shqiptar. Edhe në këtë novelë është përdorur miti i metamorfozës, metamorfoza që pëson Lulja nëpërmjet zanës është një metamorfozë psikologjike sepse ky ndryshim Lules i vjen së brendshmi.
Ajo bëhet e shkathët për një arsye: për të përfaqësuas denjësisht flamurin e saj. Flamuri i jep asaj fuqi morale, emocionale dhe psikologjike. Flamuri është një faktor emocionalsepse ai është simbol i fitores. Ashtu si Skënderbeu e ka fituar atë betejë edhe “Kërcimtarja e Dukagjinit” e fitoi betejën.
Kërcimi është simbol i bukurisë së trupit, i ndjenjës dhe dashurisë. Për t’ u shfaqur bukuria ka nevojë për një shpirt të zgjedhur. Kërcimi i Lules zbulon ruajtjen e tipave autentike shqiptare.
